DeZwarteRidder schreef op 24 juni 2023 12:09:
Expert na toespraak Poetin over Wagner-opstand: 'Eén van beide partijen moet hier tenonder gaan’
Er heerst paniek in het Kremlin. De geïmproviseerde toespraak van president Vladimir Poetin sprak boekdelen. De Russische president kon zich gezien de ernst van de situatie kennelijk niet meer permitteren af te wachten en boven de partijen te staan, wat ongeveer zijn handelsmerk is.
Bob van Huët 24 jun. 2023 Laatste update: 12:01
In zijn toespraak van vijf minuten sprak Poetin, als reactie op de muiterij van het Russische huurlingenleger Wagner, met stijve kaken over verraad en over straffen. Hij refereerde ook, zoals hij vaker doet, aan de Russische geschiedenis en nu specifiek aan de Russische revolutie van 1917 toen het Russische rijk instortte in de Eerste Wereldoorlog. Dat is kennelijk het nachtmerriescenario wat de ronde doet in Moskou. ,,Ik zal er alles aan doen om het land te verdedigen”, aldus de president.
Poetin sprak van ‘een bedreiging van de staat, afpersing en terrorisme’ en kondigde ‘beslissende maatregelen’ aan om de ‘verraders’ op te pakken en zo spoedig mogelijk de situatie in Rostov aan de Don te stabiliseren. Het functioneren van militaire en civiele instellingen in de Zuid-Russische stad met een miljoen inwoners was nu geblokkeerd, zei hij.
Maar dat lijkt alweer achterhaald. Inmiddels zouden troepen van Wagner via de snelweg M4 Voronezj zijn gepasseerd en oprukken naar Moskou. Op sociale media gonst het ondertussen van de wildste geruchten. ,,Acties die onze eenheid verdelen, zijn in wezen defaitisme voor het eigen volk. Dit is een steek in de rug van ons land en onze mensen”, vond Poetin.
Make or break
Maar inmiddels moet hij zich wel serieus zorgen gaan maken, denkt Hans van Koningsbrugge, hoogleraar geschiedenis en politiek van Rusland aan de Rijksuniversiteit Groningen en directeur van het Nederland-Rusland Centrum. ,,Dit is make or break. Erop of eronder. Een van beide partijen - óf het duo Gerasimov/Sjojgoe (respectievelijk de opperbevelhebber van het reguliere Russische leger en de minister van Defensie) óf Prigozjin, de baas van de rebellerende huurlingenorganisatie Wagner moet hier ten onder gaan.”
En de uitkomst is hoogst onzeker, aldus de historicus. ,,Wat we hebben gezien in Rostov is dat Russische soldaten weigeren te vechten tegen die van Prigozjins Wagner. Je zou als gewone dienstplichtige wel gek zijn, want Wagner heeft de best getrainde troepen die er zijn. En vervolgens zouden die nu al in Voronezj zitten, de volgende stad. Als dit zo doorgaat staan ze over twee dagen in Moskou. Ik hoorde iemand zeggen dat dit doet denken aan de terugkeer van Napoleon, van Elba via Lyon naar Parijs.”
Vriendschap
Dit hele verhaal is in drie woorden te duiden: een ontplofte vriendschap, aldus Van Koningsbrugge. Dat is dan de gesneefde vriendschap tussen Vladimir Poetin en zijn oude maatje uit St. Petersburg Jevgeni Prigozjin die lange tijd omhoog viel aan de zijde van de president. Van louche lijfwacht en leverancier van het restaurant van het Kremlin werd Prigozjin steeds groter, werd hij de baas van indrukwekkende conglomeraten (met sappige staatscontracten) en een daarvan was Wagner. En juist nu dat vlaggenschip van Prigozjins vrije ondernemerschap op zijn Russisch zou worden getemd door het Russische ministerie van Defensie is de beer los. Per 1 juli zouden alle strijders van Wagner voortaan contractueel onder het ministerie vallen.
Volgens Van Koningsbrugge is dat laatste volstrekt onaanvaardbaar voor Prigozjin en wat er nu gebeurt is dan ook de culminatie van een slepend conflict om Wagner tot de orde te roepen. Enerzijds is daar de oude militaire garde met zijn archaïsche hiërarchie, vriendjespolitiek en corruptie en anderzijds een particuliere huurlingenorganisatie als Wagner die bijvoorbeeld in Bachmoet wel wist door te stoten - met zeer zware verliezen.
Van Koningsbrugge: ,,En nu zegt Prigozjin: nou is het genoeg geweest, ik ga jullie pakken. Hij zegt niet Poetin is een schurk, hij zegt Gerasimov en Sjojgoe zijn schurken omdat ze de Russische soldaten op alle mogelijke manieren tekort hebben gedaan. En vervolgens komt er een militaire actie tegen Prigozjin, zijn manschappen worden gebombardeerd. Tenminste dat zegt hij. Maar minstens zo interessant vind ik wat hij kort daarvoor zei in zijn laatste video, van eergisteren. Prigozjin ontkrachtte daarin even alle mythen van de Russische propaganda: Oekraïne was niet agressief, er was geen Navo die Rusland wilde aanvallen, de oorlog was begonnen om de zakken van oligarchen te spekken. Hij nam duidelijk afstand van al die redenen die Poetin heeft bedacht om Oekraïne binnen te vallen. En dat op zich was al hoogverraad, die opmerkingen.”
1917
Waarom refereert Poetin aan 1917? Van Koningsbrugge: ,,Daar ontstaat weleens verwarring omdat er twee revoluties waren. De eerste is februari-maart, de andere is oktober-november. Dat zijn de communisten. Maar die communisten hebben niks met de val van het tsaristisch regime te maken. En Poetin doelt op de eerste revolutie toen er een soort volksopstand ontstond en het leger niet meer wilde vechten omdat het eigenlijk aan alles ontbrak.” De historicus heeft een vraag voor een collega in Moskou die hij zo gaat bellen: Gaan we in 2023 herhalen wat in 1917 gebeurde? Zelf zegt hij: ,,Je weet het niet. Alles is denkbaar, als legeronderdelen overlopen staat Prigozjin in twee dagen in Moskou. Het is niet gebruikelijk maar een Russische wijsheid wil dat in een dag alles kan veranderen en in honderd jaar gebeurt er niets.
www.ad.nl